Vorig jaar mei liet het kabinet weten dat het van zins was de GKN, de eigenaar van kerncentrale Dodewaard, aan de COVRA te geven en de ontmanteling van de in 1997 stilgelegde kerncentrale te betalen. Eigenaar GKN heeft namelijk te weinig geld voor die ontmanteling en zal tijdens de ontmanteling failliet gaan. Hoeveel dat het Rijk zou gaan kosten was onduidelijk, maar vrijdag schatte de Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat de rijksbijdrage op €180 miljoen, van de totale kosten van 347 miljoen euro. De bouw van de in 1969 in bedrijf genomen kerncentrale kostte indertijd rond de 145 miljoen gulden.

Toen in 1997 kerncentrale Dodewaard gesloten werd, pleitte vrijwel iedereen voor een directe ontmanteling, ook Laka, dat uitrekende dat eigenaar GKN te weinig had gespaard. GKN vond het alleen goedkoper om 45 jaar te wachten, en werd daarbij geen strobreed in de weg gelegd. Inmiddels is in de Kernenergiewet opgenomen dat ontmanteling van kerncentrales wel meteen na buitenbedrijfstelling moet beginnen.

Ondertussen is meerdere keren door de Raad van State bevestigd dat GKN inderdaad te weinig in kas heeft om de sloop te betalen. De staatssecretaris schrijft nu: “Zoals in de brief van 16 mei 2023 reeds is aangegeven, zal GKN in de huidige situatie blijvend niet in staat zijn te voldoen aan de wettelijke verplichting voor de goedkeuring van de financiële zekerheidstelling voor de kosten van ontmanteling van de [Dodewaard]. Met deze transactie beogen wij de volledige ontmanteling van de Kerncentrale Dodewaard zeker te stellen tegen naar verwachting zo laag mogelijke maatschappelijke kosten.”

In de nieuwe brief staat verder niet heel veel meer dan in die aankondiging van de “minnelijke regeling” door het Rijk van alle aandelen van de GKN en eigenaar NEA, behalve dat er nu een voorlopig prijskaartje op is geplakt:

Als het gaat om overname en het zeker stellen van de ontmanteling voor “zo laag mogelijke maatschappelijke kosten”, zoals in de brief van Heijnen staat, waar wordt er dan nog 22 jaar lang 2 miljoen per jaar betaald terwijl snellere ontmanteling ook een optie is?

Pijler van Nederlandse kernafvalbeleid onderuit
Verder: “Na de overname van de aandelen GKN door de Staat wordt GKN direct overgedragen aan COVRA (...). In haar hoedanigheid als enige verwerker van radioactief afval is COVRA bij uitstek geschikt om het langjarig beheer van de locatie en zorg voor de ontmanteling van de KCD en de opslag en berging van het daarbij ontstane afval op zich te nemen.” Hiermee wordt wel één van de pijlers onder het Nederlandse kernafvalbeleid – centrale opslag, op één locatie van al het radioactieve afval – onderuitgehaald.

De vraag is nu ook welk tarief COVRA de overheid zal rekenen voor het afval van GKN, als GKN eigendom van COVRA is geworden. "Geen staatssteun", denkt de Stas zelf...

Heijnen schrijft verder: “Het is onzeker of via juridische weg de huidige en achterliggende aandeelhouder(s) van GKN met succes kunnen worden aangesproken ter voldoening van de resterende kosten van de ontmanteling.” Die ‘achterliggende aandeelhouders’, waaronder EPZ, de exploitant van kerncentrale Borssele, hebben namelijk 1,5 miljard euro uit de NEA getrokken.
Hiermee wordt een andere pijler onder het Nederlandse kernafval beleid – de vervuiler betaalt – weggeslagen.

Een zeer frustrerend resultaat.

Laka heeft een handhavingstraject lopen bij IL&T vanwege de onbrekende goedkeuring van het ontmantelingsfonds.
De brief van de staatssecretaris geeft geen aanleiding dit traject nu te stoppen.