Drie ‘technologieleveranciers’ worden door de Nederlandse overheid betaald om voorlopig onderzoek te doen naar hun mogelijkheden om in Borssele nieuwe kerncentrales te bouwen. Het Franse EDF, het Amerikaanse Westinghouse en het Koreaanse KHNP gaan een ‘technische haalbaarheidsstudie’ doen waarin onderzocht wordt of hun ontwerpen geschikt zijn “voor de beoogde locatie in Borssele en passen binnen de Nederlandse regelgeving”. Zelfs dat – een normaal ondernemingsrisico – moet gefinancierd worden door de overheid, net als, je gelooft het niet, het onderzoek van EPZ of de kerncentrale in Borssele langer open kan blijven. Werkelijk álles aan kernenergie kost geld en moet door de overheid gefinancierd worden. Het wordt steeds duidelijker dat dit dan ook geen rationale beslissing is, maar een ideologische.

De brief van minister Jetten aan de Kamer beschrijft de stand van zaken met betrekking tot het coalitie-voornemen om kerncentrales te bouwen en de bedrijfsduur van Borssele te verlengen. Hoewel de brief kort de stappen beschrijft die genomen worden om de levensduur van Borssele te verlengen, gaat het merendeel van de brief over de “ambities van het kabinet” om kerncentrales te bouwen.

Voor de zomer worden de 'technologieleveranciers, het Franse EDF, het Amerikaanse Westinghouse en het Koreaanse KHNP dan ook door het ministerie van EZK uitgenodigd voor een driedaags bezoek “in het kader van kennismaking en wederzijdse informatie-uitwisseling”. Natuurlijk op kosten van de overheid. Want die drie bedrijven worden door de overheid gezien als mogelijke ‘technologieleveranciers’ voor de nieuwe kerncentrales. Anderen zijn om geopolitieke redenen afgevallen.

EDF, Westinghouse en KHNP gaan een technische haalbaarheidsstudie doen over de specifieke Nederlandse veiligheidsvereisten en locatie-specifieke informatie zoals afmetingen, geologie, seismologie en hydrologie. “Aan de hand van deze informatie zullen de technologieleveranciers onderzoeken in hoeverre hun ontwerp passend is voor de beoogde nieuwbouwlocatie en welke ontwerpaanpassingen nodig zijn.” Een deel van deze onderzoeken wordt ook uitgevoerd voor in ieder geval de waarborglocatie Rotterdam (Maasvlakte), omdat een vergelijk met alternatieven in het MER wordt vereist. De haalbaarheidsstudies moeten na de zomer starten en zullen naar verwachting 6 maanden in beslag nemen.

Ook voor dit onderzoek wordt “door het Rijk een financiële tegemoetkoming beschikbaar gesteld". “Allereerst”, zo schrijft de minister, “als prikkel voor de technologieleveranciers om hieraan deel te nemen en zo de competitie te bevorderen”. Dit is geheel conform de verwachtingen uit de marktconsultatie van KPMG: bedrijven staan echt niet te springen, maar als alle risico's afgedekt worden en alles gefinancierd, zijn ze heus wel bereid. Maar ‘prikkels’ zijn dus wel noodzakelijk anders is er geen belangstelling, schrijft nu ook Jetten.

Parallel aan de technische haalbaarheidsstudie wordt met dan ook al “met de technologieleveranciers en financiële instellingen gesproken over de commerciële randvoorwaarden en mogelijke financieringsmodellen voor het nieuwbouwproject”. Er is heel wat te bespreken: “de allocatie van financiële risico’s, de businesscase, mogelijkheden tot financiering en investering en voor- en nadelen van mogelijke financieringsmodellen”.
De minister schrijft dat dit ook vóór de aanbesteding gedaan wordt “om zo inzicht te verkrijgen in de realistische opties en (eventuele impliciete) keuzes die hierin nog te maken zijn”.

Overigens, morgen, 1 juli is het een halve eeuw geleden dat er een financieringsmodel voor een nieuwe kerncentrale werd ingevoerd: de Kalkarheffing. Is er één andere technologie die 50 jaar later nog steeds afhankelijk is van subsidies?

In die financieringsmodellen en het afdekken van de risico's heeft de Kamer een belangrijke rol; die moet akkoord gaan met het overnemen van tal van risico’s. En ook het gevaar van een lock-in is nu al levensgroot aanwezig: 'geen weg meer terug, want er zit al zoveel geld in'. Want elk onderzoekje moet gefinancierd, dus de rekening loopt al flink op. En elke keer zullen er garanties gegeven moeten worden. En het gevolg is dat er alleen op papier nog een definitief beslismoment is (2025) of er nieuwe kerncentrales gebouwd gaan worden.

Nergens in de brief wordt gerefereerd aan de € 5 miljard die uitgetrokken is in het regeerakkoord om de komst van twee kerncentrales mogelijk te maken. Maar wel de verontrustende mededeling dat de marktconsultatie “een beter beeld van de inzet van de middelen uit het Klimaatfonds ten behoeve van het nieuwbouwproject” moet geven. Is dat dan bovenop die 5 miljard?