De Zweedse regering heeft in januari 2022 besloten dat de plannen voor de bouw van de eindberging voor radioactief afval in graniet mogen doorgaan. Als alle vergunningen afgegeven zijn, zal de bouw naar verwachting ongeveer tien jaar vergen.[i] De samenwerkende Zweedse milieuorganisaties, met voorop het Bureau voor Kernafvalreview MKG, vinden dit besluit onverantwoord omdat belangrijke veiligheidsproblemen niet zijn opgelost. De koperen verpakking van de gebruikte brandstofelementen zou voor de veiligheid op lange termijn moeten zorgen. Maar koper corrodeert (roest) sneller weg dan tot voor kort gedacht. Ook staat de stabiliteit van de ondergrond, en daarmee de veiligheid, ter discussie.[ii, iii]
In Zweden besloot het parlement in 1977 tot een kernenergiewet, die een 'absoluut veilige oplossing' voor definitieve opslag van het kernafval eist. SKB, de organisatie die verantwoordelijk is voor opslag van kernafval in Zweden, koos in juni 2009 na allerlei verwikkelingen voor opslag bij Forsmark en vroeg in 2011 een vergunning aan. De bouw zou in 2015 beginnen en het eerste vat kernafval zou omstreeks 2023 naar beneden gaan.[iv] Dat tijdstip wordt niet gehaald.
Instabiel
Er is kritiek op de opslag. Het kernafval moet op 500 meter diepte in graniet komen. Volgens SKB gaat het om een stabiele formatie. Nils-Axel Mörner, destijds professor met als leerstoel de geschiedenis van de aarde, stelde in 2008 dat die stabiliteit niet klopt. De afgelopen 13.000 jaar kwam de bodem 830 meter omhoog (6 centimeter per jaar), waren er 58 ernstige aardbevingen en 16 tsunami’s. Mede daarom kwam Mörner tot de conclusie dat de opslagplaats niet stabiel en niet veilig is.[v]
Veiligheid ter discussie
In 2007 kwam nog een probleem naar boven: het gebruik van koper. Het Zweedse overheidsbeleid is om de gebruikte brandstof te omhullen met een koperen laag van vijf centimeter dik, die 100.000 jaar intact moet blijven. Maar het Zweedse Koninklijk Instituut voor Technologie (KTH) constateert dat koper niet alleen onder invloed van lucht roest, zoals meestal wordt aangenomen, maar ook in een zuurstofvrije omgeving als water. Dat blijkt uit onderzoek van koperen voorwerpen van het in 1628 gezonken Zweedse oorlogsschip Vasa: het naar boven gehaalde koper was veel dunner geworden dan verwacht. Volgens Gunnar Hultqvist, onderzoeker van het KTH, moeten we daarom vraagtekens zetten bij het gebruik van koper als veilige verpakking van gebruikte brandstof van kerncentrales.[vi]
Regering schuift het probleem door
De regering besloot in augustus 2021 wel verder onderzoek te blijven doen naar de geschiktheid van koper. Dat stond echter een vergunning voor de eindberging niet in de weg, aldus Per Bolund, minister van Milieu en Klimaat.[vii]
MKG stelde echter op 6 mei 2022 dat de regering het besluit heeft genomen zonder dat is aangetoond dat de eindberging minstens 100.000 jaar veilig is. Daarom tekent het MKG, samen met andere milieuorganisaties protest aan tegen het besluit.
Kortom, in Zweden is de opslag van kernafval geen gelopen race, ook al zou men uit berichten in de media wat anders kunnen denken.
[i]- https://www.skb.com/news/the-government-approves-skbs-final-repository-system/, 27 januari 2022.
[ii]- https://www.mkg.se/en/the-swedish-government-allows-the-nuclear-industry-to-build-an-unsafe-repository-for-spent-nuclear, 27 januari 2022.
[iii]- http://www.joint-project.org/upload/file/Swahn_MKG_presentation_Joint_Project_webinar_May_6_2022.pdf, 6 mei 2022.
[iv]- http://www.world-nuclear.org/info/inf42.html, september 2009.
[v]- http://www.pog.nu/01research/1-2_fennoscandia.htm ; http://nonuclear.se/files/morner20080426.pdf, 26 april 2008.
[vi]- Technisch Weekblad, 21 november 2009.
[vii]- https://www.government.se/press-releases/2021/08/decision-on-increased-interim-storage-for-spent-nuclear-fuel/, 27 augustus 2021.