Onlangs kregen we een zeldzaam inkijkje in de communicatie tussen kernafvalbeheerder COVRA en toezichthouder ANVS. Daaruit blijkt dat de COVRA meer dan de helft van de veiligheidsrelevante interne procedures vijf jaar niet had nagelopen. Maar misschien nog wel ernstiger, dat COVRA, om een wettelijk veiligheidsonderzoek maar positief te kunnen framen, weinig kritische zelfreflectie toonde over die evaluatie zelf. Bij het afronden van de veiligheidsevaluatie, de '10EVA', sprak de ANVS dan ook haar zorg uit of het management van de COVRA de veiligheidscultuur bij 's lands kernafvalverwerker wel voldoende bevordert.
Nucleaire installaties zijn op grond van het Euratom-verdrag verplicht iedere tien jaar een veiligheidsevaluatie te houden, de '10EVA'. De COVRA kreeg haar eerste vergunning in 1998, dus de 10EVA moet plaatsvinden in 2009, 2019, 2029, etc.. De evaluaties moeten telkens binnen één jaar zijn afgerond.
Omdat COVRA van plan is een nieuw opslagbunker voor historisch kernafval te bouwen - het M(F)OG - had Laka vorig jaar gevraagd om bij de plannen voor die bunker rekening te houden met de uitkomst van het 10EVA19. Daarop bleef het wel erg stil over die evaluatie, waarop Laka er afgelopen juni bij de ANVS een Woo-verzoek over indiende. De 10EVA19 had per slot van rekening al anderhalf jaar klaar moeten zijn.
Allereerst duurt de voorbereiding van COVRA's 10EVA19 al tot januari 2020 - pre-Corona! - waarmee de termijn van een jaar om de evaluatie af te ronden dus al was overschreden.
Een jaar later, in februari '21, zijn de onder de 10EVA liggende veiligheidsevaluaties alsnog door de de consultants van NRG afgerond. Alleen dan is is COVRA nog aan het schmieren met het opstellen van een 'Samenvattende beoordeling' ervan. De ANVS: 'COVRA heeft in haar poging het document geschikt te maken voor het publiek (in geval van een WOB-verzoek) de lijn overtreden van ‘duidelijker uitleggen’ naar ‘rooskleuriger weergeven’. De ANVS geeft ook een aantal voorbeelden:
COVRA is hoe de COVRA die bevinding eufemistisch verwoordt in de concept-versie van de 'Samenvattende beoordeling'.
- Bevinding NRG: Meer dan 50% van de documenten uit het managementsysteem is in de afgelopen 5 jaar niet (aantoonbaar) op juistheid en functionaliteit beoordeeld, ondanks dat COVRA deze 5 jaarlijkse evaluatiecyclus in haar managementsysteem heeft vastgelegd
- COVRA: Een deel van de documenten is in de afgelopen vijf jaar echter niet aantoonbaar op actualiteit gecontroleerd
- Bevinding NRG: Met de huidige conservatieve aannames is op termijn een kriticiteitsincident in het AVG ten gevolge van de verwerking van vloeibare molybdeenafval niet uit te sluiten
- COVRA: De huidige conservatieve aannames over kriticiteitsbeheersing in het AVG beperken de huidige manier van verwerking van vloeibare molybdeenafval.
- etc.
COVRA moet dus terug naar de schrijftafel en de toezichthouder laat de term handhaving vallen.
Drie maanden later stuurt COVRA een nieuwe versie, welke de ANVS in arren moede uiteindelijk toch accepteert: "In de tweede versie zijn de eerder gemaakte opmerkingen van de ANVS onvolledig ingevuld. Dit betreft vooral de toonzetting van het document. [...] Om de continuïteit van het proces niet te verstoren stemt de ANVS daarom in met deze versie van het eindrapport".
ANVS besluit die goedkeuring met de opmerking:
De houding van COVRA geeft ANVS reden om te twijfelen of er in voldoende mate wordt voldaan aan de verplichting van COVRA tot het bevorderen van een hoog niveau van veiligheidscultuur in alle leiderschapslagen (Rnvk artikel 8, lid 2.c 2°). De ANVS zal hier dan ook aandacht aan besteden in haar toezicht de komende tijd.
COVRA maakt daar in haar recente jaarrapport het volgende van:
In 2020 is de 10EVA uitgevoerd over de periode 2009 – 2018. De belangrijkste conclusie van deze 10EVA is dat er geen bevindingen zijn die een directe of grote impact hebben op de veiligheid en daardoor acute actie vereisen. Op een aantal aspecten scoort COVRA zelfs boven de norm. Het bevestigt de ambitie van COVRA om haar veiligheidscultuur voortdurend verder te versterken.
We moeten eerlijk toegeven dat Laka niet vaak in de keuken van de ANVS meekijkt. We weten dus niet hoe zo'n 10EVA normaal verloopt, maar we hopen toch dat kernenergie-vergunninghouders zich in de regel meer met de nucleaire veiligheid, en minder met de beeldvorming bezighouden?
Wij zijn niet per se fan, maar het Internationaal atoomenergieagentschap IAEA licht op verzoek de veiligheidscultuur van kernenergie-organisaties door, de ISCA-missie. Ze heeft dat gedaan in 2014 bij kerncentrale Borssele en in 2017 bij NRG. Zou de directie van COVRA de handschoen durven oppakken? Of zou Minister Kaag, COVRA' s enig aandeelhouder, COVRA daar toe willen bewegen?
De problematische fixatie van de COVRA op 'beeldvorming' komt bovenop het robbertje wat de ANVS en de COVRA al een tijdje aan het worstelen zijn over de mogelijk discriminerende tarieven die de COVRA bij ziekenhuizen in rekening brengt.