Omdat met hoogverrijkt uranium kernwapens kunnen worden gemaakt, is wereldwijd afgesproken het gebruik ervan uit te bannen. Tijdens de nucleaire top in Den Haag, in 2014, sprak de toenmalige Amerikaanse president Barack Obama zo ook met Nederland af om voor de productie van medische isotopen over te stappen van hoog- naar laagverrijkt uranium. Vier jaar later berichtte NRG "als eerste faciliteit in Europa gestopt [te zijn] met het gebruik van hoogverrijkt uranium bij de productie van medische isotopen." Drie weken geleden liet het Amerikaanse Energy Department echter weten de export voor weapons-grade uranium naar Europa, met NRG’s Hoge Flux Reactor in Petten als één van de ontvangers, opnieuw toe te staan. NRG heeft het persbericht, dat Nederland haar toezegging aan Obama had ingelost, ondertussen van haar website verwijderd.
Begin 2012, tijdens de Nuclear Security Summit (NSS) in Seoul, werd afgesproken dat Nederland in 2015 voor de productie van medische isotopen geen proliferatiegevoelig hoogverrijkt uranium meer zou gebruiken. Twee jaar later, tijdens de nucleaire top in Nederland, was duidelijk dat Nederland 2015 niet meer ging halen en werd een nieuwe deadline afgesproken: eind 2017.
Begin 2018 berichtte NRG dan ook dat Nederland de afspraak met Obama alsnog was nagekomen: Ziekenhuizen zouden, volgens NRG, uit de kernreactor in Petten voortaan alleen nog maar Molybdeen, een belangrijke medisch isotoop, gemaakt uit laagverrijkt uranium ontvangen.
Wat wel een beetje gek was, dat toezichthouder ANVS daarna nog wel vergunning verleende voor het vervoer van bestraald hoogverrijkt uranium vanuit de Hoge Flux Reactor in Petten naar IRE, het Instituut voor Radio-Elementen, in België. Die vergunning verliep ook pas in juni 2021.
Nu blijkt dat die vervoersvergunning helemaal niet zo vreemd was: Alleen Curium, één van de klanten van NRG, is overgestapt op laagverrijkt uranium. Het Belgische IRE, een andere klant van NRG die uranium targets in Petten laat bestralen, is nog helemaal niet klaar voor de overstap naar laagverrijkt uranium.
IRE vraagt dan ook met regelmaat nog Amerikaanse exportvergunningen voor hoogverrijkt uranium aan. De laatste exportvergunning, voor 3,3 kg, werd verleend in oktober 2018. In september 2019 heeft IRE opnieuw een vergunning aangevraagd, voor 4,7 kg HEU ditmaal. In de vergunning en in de aanvraag staat telkens de Hoge Flux Reactor van NRG in de lijst van kernractoren waar het hoogverrijkt uranium wordt bestraald.
Vanwege het proliferatierisico van de export van hoogverrijkt uranium, ontstond er over de meest recente aanvraag van het Belgische IRE rumoer in de VS. IRE zette daarop in een brief aan de US Nuclear Regulatory Commission, de Amerikaanse toezichthouder, uiteen nog niet klaar te zijn voor de overstap naar laagverrijkt uranium. Reuters berichtte daarna, dat het U.S. Energy Department opnieuw een vergunning voor uitvoer naar aan IRE zal afgeven.
IRE kan daarmee, op dit moment tot uiterlijk juni 2021, hoogverrijkt uranium laten bestralen in de kernreactor van Petten. Daarmee was het breed overgenomen persbericht, dat NRG “als eerste faciliteit in Europa gestopt [is] met het gebruik van hoogverrijkt uranium bij de productie van medische isotopen” op zijn minst voorbarig. Dat zal dan ook wel de reden zijn dat NRG het bericht van haar eigen website heeft verwijderd.
Naschrift: NRG stelt in antwoord op vragen van NRC Handelsblad dat ze communiqués standaard na één jaar verwijderen. Opmerkelijk dat er dan nog wel een tiental berichten over 2017 en eerder staan.
Zaterdag 29 februari organiseert Stichting Laka, in samenwerking met Vedan, in Almelo een conferentie over 50 Jaar het Verdrag van Almelo, waar uraniumverrijking en proliferatie van kernwapentechnologie aan de orde zullen komen.