Uit een brief van Staatssecretaris van Veldhoven blijkt dat haar ministerie grip heeft verloren op hoe fouten bij de levensduurverlenging van een kernreactor kunnen worden voorkomen. En dat terwijl de staatssecretaris eerder nog volhield dat de levensduurverlenging van kerncentrale Borssele tot 2033 volgens het boekje was verlopen. Afgelopen najaar zette ze een wijziging van de Kernenergiewet in gang om de procedure te verbeteren, maar in februari bleek dat die wijziging alleen niet volstaat. Nu schrijft de Staatssecretaris dat ze ook onderliggende kernenergie-regels aan gaat passen, maar dat ze nog altijd niet zeker weet of daarmee in de toekomst wel fouten zoals bij de levensduurverlenging van kerncentrale Borssele worden voorkomen. Hoe dan ook, ondertussen is het te laat om te voorkomen dat Nederland in oktober 2021 een internationale tik op de vingers krijgt, omdat inspraak en toegang tot milieu-informatie bij de levensduurverlenging van kernreactoren niet is gegarandeerd.
In 2002 ratificeerde de Tweede Kamer het Verdrag van Aarhus, waarin onder andere werd vastgelegd dat voordat de levensduur van een kerncentrale wordt verlengd, eerst relevante milieu-informatie openbaar moet worden gemaakt, en dat het publiek inspraak heeft bij besluitvorming over de levensduurverlenging. Vier jaar later, in 2006, sprak toenmalig staatssecretaris Van Geel namens Nederland met de eigenaars van kerncentrale Borssele af om niets te ondernemen wat de levensduur tot 2034 zou verhinderen – die was op dat moment nog begrensd tot 2013. In 2013 werd daarop ook de vergunning van de kerncentrale aangepast, maar het besluit om de levensduur te verlengen was al genomen. Zónder dat de relevante milieu-informatie ter inzage had gelegen, of het publiek inspraak had gehad. Tot zover het Verdrag van Aarhus?
Greenpeace liet het er niet bij zitten en stapte naar het nalevingscomité van het verdrag. Dat comité stelde inderdaad vorig jaar vast dat de levensduurverlenging van kerncentrale Borssele in strijd met het verdrag was verlopen.
Van Veldhoven stelde daarop voor de Kernenergiewet aan te passen, zodat in de toekomst inspraak wordt gegarandeerd als de ‘ontwerpbedrijfsduur’ van een kerncentrale wordt veranderd. Maar in februari kreeg ze bericht terug van het Aarhus-nalevingscomité dat dat niet volstaat. Vorige week stelde van Veldhoven de Tweede Kamer daarom voor om ook het Bkse (nadere kernenergieregelgeving) aan te passen, om te garanderen dat vóór een vergunningswijziging altijd milieu-informatie openbaar wordt gemaakt. Daarbij gaf ze aan eigenlijk niet zeker te weten of met deze wijziging er bij, Nederland wel aan het Verdrag van Aarhus zou voldoen.
Als je terugkijkt naar hoe in 2006 Pieter van Geel vastlegde dat, wat hem betrof, kerncentrale Borssele gewoon open kon blijven tot 2034, zonder daarbij het publiek te betrekken, dan is het duidelijk dat wat Van Veldhoven nu voorstelt nog steeds niet volstaat. Want iets vergelijkbaars zou minister Wiebes morgen opnieuw kunnen doen. Probleem in Nederland is dat vergunningen voor kernreactoren zonder einddatum worden verleend. Daardoor krijg je heel filosofische discussies over wanneer je nu precies kan spreken over de ‘verlenging’ van de levensduur van een kerncentrale. Gelukkig prikken de buitenstaanders van het Aarhus nalevingscomité wel dwars door die Haagse bubbel heen.
De echte oplossing lijkt om vergunningen voor bepaalde tijd in te gaan voeren. Dan kan je na de aanvraag voor een levensduurverlenging door een exploitant alle milieugevolgen in kaart brengen, en het publiek raadplegen. Zo'n 'beperking geldingsduur' van vergunningen was ook ooit het plan, maar is twaalf jaar geleden in de ijskast gezet.
Hoe het ook zij, alles wat er nu nog wordt gewijzigd, zal niet gereed zijn voor oktober van dit jaar, en dat is de deadline van het nalevingscomité. Dat zal in oktober over Nederland terugrapporteren aan de Meeting of the Parties, die dan in 2021 formeel zal vaststellen dat Nederland niet voldoet aan het Verdrag van Aarhus.
Het is gênant dat, terwijl de vorige levensduurverlenging van Borssele nog niet eens zorgvuldig is afgerond, de fracties van VVD en CDA dinsdag in een motie al willen vragen om de Kernenergiewet te wijzigen zodat de levensduur van Borssele tot na 2034 kan worden verlengd. Tenminste, wij gaan er niet van uit dat indieners Mulder (CDA) en Harbers (VVD) daarmee bedoelen dat de Kernenergiewet eerst Aarhus-proof moet worden gemaakt...
Toch even vragen, @AgnesMulderCDA en @markharbers, met jullie motie, morgen, vragen jullie eigenlijk om het Aarhus-proof maken van de Kernenergiewet? https://t.co/XSA60gXX8b
— Stichting Laka (@LakaNieuws) June 15, 2020
Update 16-6: Motie aangehouden.
Update 30-6: Motie aangenomen.