Nadat België vorig jaar door de Europese Commissie daartoe was aangemaand, opent het NIRAS, de Belgische radioactief afval-organisatie, binnenkort het Belgische nationaal programma voor de eindberging van radioactief afval alsnog voor inspraak. Omdat de eindberging van radioactief afval zo ingewikkeld is, is het namelijk verplicht de bevolking te raadplegen voordat een land een eindbergingsplan vaststelt. Ter vergelijking; Nederland heeft vijf jaar geleden al inspraak gehouden rondom het nationale eindbergingsplan - en dat was al te laat. Wat nu dubbel wrang is, is dat er, tijdens de Corona-crisis eigenlijk geen goede inspraak kan worden gehouden. We zien verder dat België stappen maakt naar aanleiding van een EU aanmaning. De vraag is wanneer Nederland in beweging komt.
De NIRAS kondigt aan dat van 15 april tot 14 juni het publiek wordt geraadpleegd over het plan voor het langetermijnbeheer van hoogradioactief langlevend kernafval en het bijbehorende milieueffectrapport. Dat is opmerkelijk, want het nationaal programma was al vastgesteld in 2016. De Belgische stappen volgen op een aanmaning van de Europese Commissie aan België en Spanje, vorig jaar, om alsnog inspraak rondom het nationaal programma op te stellen. Laka is benieuwd naar de uitkomst van publieksparticipatie voor de Belgische plannen voor kernafval-eindberging.
In de Belgische Kempen wordt al meer dan veertig jaar onderzoek naar ondergrondse eindberging in klei gedaan. De Nederlandse Brabantse waterleidingmaatschappij krijgt daar ook al weer jaren buikpijn van. Er is ook al een aantal jaar gerommel over het eerdere voornemen de eindberging op 200 meter diepte te doen, benieuwd of dat nu stand houdt. Waar Nederland onder andere een groot volume aan verarmd uranium van URENCO moeten bergen, heeft België erg veel hoog radioactief kernafval waar het vanaf moet: het land heeft zo zeven kerncentrales en een aantal onderzoeksreactoren. Verbruikte splijtstof wordt tot nu vooral bij de kerncentrales zelf opgeslagen.
Waar participatieve besluitvorming over kernafval onder normale omstandigheden al ingewikkeld is, is dat in een periode waarin, in België, alleen 'essentiële verplaatsingen' zijn toegestaan natuurlijk helemaal lastig. Daarom zijn er ondertussen zorgen geuit over de timing van de procedure. Zondag 19 april beslist de Belgische overheid of de lockdown wordt verlengd tot 3 mei. In Nederland wordt in dezelfde periode de planning van de participatieve besluitvorming voor regionale energietransities verruimd.
En Nederland?
Ook Nederland is twee jaar geleden door de Europese Commissie in gebreke gesteld over haar kernafval-plannen. Wát er precies aan de plannen mankeerde bleef echter altijd geheim. Vorige maand berichtte toezichthouder ANVS wel dat ze haar handen aftrok van het eindbergingsbeleid, en de bal gewoon weer bij het ministerie van IenM kwam te liggen. We vermoeden dat de Commissie Nederland verwijt de last voor het kernafval teveel doorschuift naar toekomstige generaties. Hier is namelijk de planning dat pas in het jaar 2130 er een eindberging hoeft te zijn.
Laka verwacht dat inspraakreacties uit Nederland op het Belgische nationaal programma, zoals wellicht een van Brabant Water, worden meegenomen bij de vaststelling van het Belgische plan.