Engie Electrabel, de eigenaar van de Belgische kerncentrales, moet meer dan 2 miljard euro bijbetalen in het fonds voor de ontmanteling van kerncentrales en de eindopslag van radioactief afval. Reden daarvoor is een wijziging van de eindopslagplannen maar ook de tegenvallende renteopbrengsten van het fonds. Hierdoor groeit het fonds minder dan gepland. Hetzelfde probleem doet zich in Nederland voor, met dit verschil dat het fonds in Nederland nog 100 jaar moet groeien, in Belgie is de eindopslag gepland ergens tussen 2040-2050.

In België wordt het fonds voor alle kosten die met de ontmanteling van de kerncentrales en de opslag van het radioactief afval beheert door Synatom; een onderdeel van Engie Electrabel, de eigenaar van de zeven Belgische kerncentrales. De Belgische overheid heeft via de Commissie voor nucleaire voorzieningen (CNV) een “advies- en controlebevoegdheid over de aanleg en het beheer van de voorzieningen voor de ontmanteling van de kerncentrales en voor het beheer van bestraalde splijtstoffen.”
Engie Electrabel moet nu € 2,1 miljard bijstorten in dat door Synatom beheerde ontmantelings- en eindbergingsfonds. Daardoor zou de omvang van het fonds eind dit jaar oplopen tot 13,5 miljard euro. Naast het achterblijven va de renteopbrengsten van het fonds is de belangrijkste reden voor het moeten bijbetalen het wijzigen van de diepte van de eindopslag. Die was 200 meter maar de laatste jaren was daar al steeds meer kritiek op en de discussie ging steeds meer over een diepte van 400 meter. Hierdoor nemen de kosten van de eindberging toe.

Synatom is een volle dochter van Engie Electrabel en dat is ook een probleem. Er is een regeling dat Electrabel 75% van het vermogen van Synatom uit het fonds mag halen voor eigen investeringen. Daar is a lang veel kritiek op, omdat het een groot risico voor het fonds is. Zo ontstond er onrust toen bleek dat Electrabel in 2017 € 1,6 miljard uit het fonds had gehaald via een dividend in natura. Dat was bijzonder want Electrabel leed al jaren verlies en had al 10 jaar geen dividend meer uitgekeerd. Dat deed denken aan de situatie rond de ontmanteling van Dodewaard, waar de (nieuwe) eigenaren -waaronder Engie- zeggen dat er niet meer geld is voor ontmanteling (en dat ze bovendien niet verantwoordelijk zijn). Maar wel hebben ze tussen 2002 en 2009 € 850 miljoen aan dividend aan zichzelf uitbetaald.
Engie Electrabel heeft nu toegezegd tot 2025 de € 6 miljard terug in het fonds te stoppen die ze hebben gebruikt voor andere investeringen.

De verwachte opbrengsten uit de rente zijn naar beneden bijgesteld: het eindbergingsfonds in Nederland, beheert door de Covra, denkt daarentegen de tegenvallende renteopbrengsten te kunnen tegengaan door ‘risicovoller’ te gaan beleggen.

Door de specifieke Nederlandse constructie lijkt het onmogelijk de producenten van het kernafval bij te laten betalen als het fonds voor eindberging onvoldoende blijkt. De Covra neemt namelijk alle verantwoordelijkheid voor het afval over.