Groot door het Kabinet aangekondigd: er zijn private investeerders gevonden voor de bouw van de nieuwe kernreactor Pallas. Maar wie de brief goed leest ontkomt niet aan de indruk dat het allemaal veel minder zeker is dan minister Bruins voorstelt. Hij meldt niet veel meer dan: ‘we zijn in gesprek met mogelijke financiers, volgend jaar moet dat rond zijn en we kijken nu ook naar een alternatief voor als financiering, net als in 2010, weer mislukt’. En dat dan feestelijk verpakt, om goed geluimd de zomer in te gaan. Een brief voor de Bühne, voor potentiële investeerders die zich verder niet willen verdiepen in de materie.
“Het kabinet heeft ingestemd met de verdere voortgang van de Pallas reactor. De komende periode zal er met de private investeerders worden onderhandeld. In 2020 moet er een definitief akkoord liggen over de financiering van de nieuwe reactor. Als vervolgens ook de vergunningen rond zijn, kan de bouw in de loop van 2021 starten.” Zo begint het nieuwsbericht van Minister Bruins, medische zorg, van vandaag.
Enkele weken geleden meldde de Telegraaf dat Pensioenfonds PGGM overweegt te investeren in een nieuwe Pettense kernreactor. De minister bevestigt dit niet: “gezien de geheimhoudingsovereenkomsten die de Stichting Pallas heeft gesloten” wordt er niets meegedeeld over potentiële investeerders. Apart overigens dat de minister zou zijn gehouden aan overeenkomsten die een stichting sluit.
Minister Bruins schrijft de Kamer dat het gebruik van molydbeen-99, een isotoop wat Pallas zou produceren, “in de wereld op de lange termijn zal stijgen”: “Geschatte percentages variëren van 5% tot 8% in de opkomende economieën.” Het ‘jaarlijks’ dat de RIVM daar aan toevoegt staat er in de brief van de minister niet bij. Haast? Slordig? Te onzeker? Die groeiverwachting is hoogst discutabel. Dezelfde groeiverwachtingen voor molybdeen-99 van ruim 10 jaar geleden was ook op drijfzand gebaseerd. [zie kader]. Maar Molybdeen is ook niet meer relevant voor de business case van Pallas, want het goedje wordt nu al op andere manieren dan met kernreactoren geproduceerd. De komende jaren zal dat ook steeds meer gebeuren.
En Pallas' eigen paradepaardje, Lutetium-177? De minister noemt het niet eens. Over therapeutische isotopen staat alleen maar dat de vraag ”naar verwachting veel hoger [zal] zijn”. En: “Veel van deze therapeutische isotopen kunnen alleen in reactoren worden gemaakt.” Als potentiële financier wordt je daar ook niet echt warm van.
“In het afgelopen jaar is er ook meer duidelijkheid gekomen over de ontwikkeling van (nieuwe) initiatieven om molybdeen-99 te produceren.”. De minister baseert zich op een nieuw RIVM-rapport. En dat rapport - waar kennelijk niet eens tijd was voor een fatsoenlijke redactie - is volgens de literatuurlijst grotendeels gebaseerd op “informele gesprekken” en niet-onderbouwde aannames. Niet heel sterk.
Kortom, het is een brief met niets nieuws, veel slordigheden, en, als je goed leest, niet veel positiefs. De mededeling aan het einde doet de das om: “Tenslotte werk ik aan een alternatief scenario waartoe over kan worden gegaan, in het onverhoopte geval dat de belangen van de Staat onvoldoende kunnen worden behartigd in de onderhandelingen met de private investeerders”.
Molybdeen: verwachte groei blijft opnieuw uit
In 2017 publiceerde Laka een rapport over het niet-uitkomen van de verwachtte groei van molybdeen-99: ‘Pallasreactor - tussen krimpende markt en groeiende capaciteit’.
De belangrijkste conclusie: Internationale organisaties als het IAEA en de OECD voorspelden aan het einde van het vorige decennium een sterke groei in de productie van molybdeen. Ook een voor de Nederlandse besluitvorming belangrijk rapport van de TU Delft uit 2009 stelt dat de vraag naar molybdeen met 8‐12 procent per jaar zal stijgen. Met een groei van gemiddeld 10 procent zou de vraag naar molybdeen in acht jaar maar liefst verdubbelen.
Maar de werkelijkheid bleek in 2017 anders. Na de crisis van 2009‐2010 in de aanvoer van molybdeen, is de vraag naar molybdeen met bijna 20% gedaald. Sinds dien is de vraag op dat ‐ lagere ‐ niveau gebleven. De wereldwijde vraag naar molybdeen is eind 2016 minder dan de helft is van wat in 2009 werd verwacht - en waar de 'noodzaak' van Pallas op is gebaseerd.
‘Groei’als toverwoord Maar hoezo groei? De cijfers:
- “Since 2011, it has become clear that the current demand for 99Mo is no longer 12.000 6‐day curies per week. This reduction in demand stems from a number of changes that occurred as a result of the 2009‐2010 supply shortages,(…) Based on current market practices, market participants have put the current demand at between 9.500 and 10.000 6‐day curies per week.”
In: A Supply and Demand Update of the Molybdenum‐99 Market. OECD/NEA, August 2012: 1 - Uit het OECD/NEA rapport uit maart 2016 The Supply of Medical Radioisotopes ‐ 2016 Medical Isotope Supply Review: 99Mo/99mTc Market Demand and Production Capacity Projection 2016‐2021 blijkt dat de vraag sindsdien op dat niveau is gebleven.
- In het RIVM-rapport van heden (juli 2019) staat: “De groei van de vraag naar molybdeen-99 blijft volgens de nieuwste inzichten onveranderd op 0,5% voor de bestaande markt en 5% voor de ontwikkelende markt. Uitgaande van deze stijgingen is de geschatte benodigde hoeveelheid molybdeen voor de wereldmarkt 9.400 6-dagen curie aan molybdeen-99 per week.”
Conclusie: Hoezo groei? Er is vandaag minder vraag naar molybdeen dan zeven jaar geleden, in 2012.