De prijs van uranium stijgt de laatste maanden sterk. Door sommigen wordt dat opgevat als een teken dat kernenergie aan een opleving bezig zou zijn. De prijsverhoging wordt echter vooral veroorzaakt door uraniumspeculatie van één bedrijf: het Canadese Sprott. Het algemene idee dat, omdat de brandstofkosten marginaal zijn, de uraniumprijs onbelangrijk zou zijn voor de prijs van kernenergie, blijkt nu echter niet op te gaan voor bestaande kerncentrales zoals die in Borsssele. EPZ, de exploitant van Borssele, heeft het zonder torenhoge uraniumprijs al moeilijk. Binnen de kernenergie-wereld leven er dan ook grote zorgen over de recente prijsstijging.

Mijnbouwbedrijven zijn een beetje blij met de stijgende prijs: De laatste jaren was de uraniumprijs onder de kostprijs voor uranium mijnbouw, waardoor mijnen werden gesloten. Kazatomprom, ‘s werelds grootste mijnbouwbedrijf in Kazachstan, is nu nog niet direct van plan de capaciteit te vergroten: ook in 2023 nog plant het evenveel te produceren als de afgelopen jaren, 20% minder dan de vergunde capaciteit.

Marktanalisten van S&P zien de gevaren van de speculatie door Sprott: “high nuclear fuel costs in the long run could hurt nuclear power's competitiveness against cheaper forms of renewable power.” En de kernenergie industrie heeft het al niet makkelijk: de Energy Information Administration, een soort van energie-CBS, verwacht dat het Amerikaanse kernenergievermogen tot 2050 met 20GW, zo'n 20%, daalt.

Invloed van de uraniumprijs op de prijs van kernenergie
Een haast klassieke aanname is, dat de prijs van uranium onbelangrijk zou zijn voor de prijs van atoomstroom. De prijs van uranium vertegenwoordigt immers maar een marginaal deel van de totale kosten. Zo schrijft een investeringsspecialist dat een vertienvoudiging van de uraniumprijs alleen zou zorgen voor een stijging van de atoomstroomprijs van 24%. Een beetje verwaarloosbaar dus. Maar dat is misschien dan zo voor nieuwe kerncentrales, bij bestaande, economisch afgeschreven kerncentrales, zoals Borssele, bedraagt de brandstofprijs al snel zo'n 20% van de totale kosten. De uraniumprijs is daar weer de helft van. Een verdubbeling van de uraniumprijs betekent voor Borssele al snel 10% stijging in de prijs van atoomstroom. En aangezien in de VS en in Zweden nu al oude kerncentrales gesloten zijn omdat ze niet kunnen concurreren met schone energie, is iedere prijsstijging van uranium slecht nieuws voor kerncentrales. De prijs van de zon en van de wind staat vast: gratis.

Dit mechanisme wordt goed uitgelegd in dit twitterdraadje van een kernenergie-adept.

Two quotes stand out:

"Whether uranium is $45... or $450 [/lb] the cost per [kWh] difference is a rounding error compared to a similar price pop in natural gas or coal."

"For example, a 1000% increase in uranium price will result in a 24% increase in electricity generation..."

— Jeff Geringer (@jeffgeringer92) September 12, 2021

Dus zit de nucleaire industrie met deze situatie: mijnbouwbedrijven hebben een hogere prijs van uranium nodig om nieuwe projecten te beginnen en de volledige capaciteit van hun mijnen te benutten. Ook zij proberen die prijs hoger te krijgen door de productie te verminderen. Hogere prijzen hebben echter een significante invloed op de toch al problematische economische situatie (‘winstgevendheid’) van bestaande kerncentrales. En leiden dus tot sluiting van kerncentrales waardoor de vraag afneemt, de voorraden groter worden, de mijnbouwbedrijven de productie verminderen om de prijs op peil te houden, etc. Het gevaar (voor de nucleaire industrie) is dat die vicieuze cirkel nu alleen maar versnelt wordt, als een grotere vraag uitblijft en de speculanten hun grote voorraden gaan verkopen.

Want hoe graag de voorstanders van kernenergie ook een enorme toename zien van het kernenergievermogen; die is er niet. De nieuwste voorspelling van het IAEA, voor 2050, gaat in haar hoge scenario weliswaar traditioneel uit van een flinke toename, in haar (naar steeds blijkt: reëlere) lage scenario is er zelfs – voor het eerst! – géén groei in 2050 in vergelijking met vandaag. En neemt zelfs in het hoge scenario het percentage atoomstroom wereldwijd af in de totale elektriciteitsproductie.

De toekomst is 100% hernieuwbaar!