Mallinckrodt, een wereldspeler in de productie van farmaceutische artikelen, waaronder medische isotopen, verkoopt haar ‘Nuclear imaging’ divisie aan IBA Molecular. Dat betekent dat ook de vestiging van Mallinckrodt in Petten, die de medische isotopen maakt met de grondstof uit de hoge flux reactor, verkocht wordt. IBAM is een onderdeel van het Belgische IBA *), een grote leverancier van medische isotopen geproduceerd met versnellers. Een belangrijke onderdeel van het bedrijf is de ontwikkeling en verkoop van versnellers voor isotopenproductie. Met het vertrek uit Petten van Mallinckrodt lijkt een belangrijke potentiële financier voor de nieuwe Pallas reactor te verdwijnen.
Van deze verkoop, zo verneemt Laka van bronnen binnen de nucleair medische diagnostiek, gaan sterke signalen uit. Mallinckrodt gelooft niet meer in de winstgevendheid van medische (reactor)isotopen. En: het bedrijf gelooft niet meer in Petten. En dat het daar nu vertrekt betekent ook dat de Amerikaanse multinational niet meer gelooft in de geplande Pallas reactor. Want Mallinckrodt was één van de (en waarschijnlijk de belangrijkste) potentiële investeerder in de geplande reactor. Dat, kunnen we constateren, is nu van de baan.
En IBA, zo horen we, zal echt niet gaan investeren in Pallas. IBA begon in 1986 als een spin-off van het cyclotron (versneller) onderzoekscentrum van de Katholieke Universiteit in Louvain-la-Neuve in Waals-Brabant, België.
Natuurlijk betekent het niet dat isototopen-productie in Petten op korte termijn verdwijnt, maar de nadruk zal op lange termijn veranderen met steeds minder nadruk op de productie van de grondstof in de reactor.
Het is dus niet zomaar een economisch bericht, maar een verdere indicatie dat de markt voor medische isotopen enorm verschuift van productie met reactoren naar productie door alternatieve methodes: decentraal, kleinschalig, gericht op individuele patiënten. Of zoals IBAM het noemt: Towards personalized medicine. En daar is de productie door versnellers –en wie weet de ASML-techniek- bijzonder geschikt voor. Een miljarden markt!
Mallinckrodt verkoopt niet zomaar een onderdeeltje, maar één die, zoals ze zelf zegt, 50 jaar lang een “strong cash-generating business” was en zeker ook de laatste jaren: “Our team has made significant progress in driving profitability over the past few years”. Waarom dan toch verkopen? Mallinckrodt zegt zich te gaan concentreren op de “high-growth specialty pharmaceuticals space” (de snelgroeiende markt van special farmaceutische artikelen).
En zegt over radio-isotopen voor medische diagnostiek (imaging): “But the business has been squeezed in recent years, caught between higher prices for molybdenum-99 and changing practice patterns in cardiac nuclear medicine”.
Die verhoging van de prijzen van Molybdeen-99 heeft alles te maken met de druk op de industrie om te werken met 'full-cost recovery'. Medische isotopen worden (nog steeds) voornamelijk geproduceerd in stokoude reactoren, die volledig gesubsidieerd werden. Er is alleen maar een drang geweest om de prijs van die isotopen zo laag mogelijk te houden. Nu, nu er commerciëler moet worden gewerkt en dus meer kosten moeten worden meegenomen in de prijs, wordt de winst minder en de alternatieven goedkoper. NRG heeft naar verluid al een verdubbeling van de prijs van de grondstof Mo-99 doorgezet, maar, zoals Laka al duidelijk maakte in haar rapport uit 2013 (De Pallas business case – tussen droom en werkelijkheid) de prijs zou eigenlijk nog vier tot zeven keer verdubbelt moeten worden voor er sprake is van 'full cost recovery'. De kans dat dat gebeurt is niet groot –temeer daar er in andere landen op grote schaal gesubsidieerd blijft, maar het is wel de enige mogelijkheid om Pallas eventueel commercieel haalbaar te maken (even afgezien van andere problemen).
Na het bericht van gisteren over een door ASML ontwikkelde nieuwe methode van isotopenproductie is dit opnieuw een bericht dat de komst van Pallas een stuk onzekerder maakt.
*) update: sinds een aantal maanden functioneert IBAM zelfstandig van IBA