We zeiden het al (nieuws 23 november): Nederland doet het helemaal niet zo goed als ze zelf zegt op het gebied van non-proliferatie.
Nederland zal namelijk de deadline voor de omschakeling van hoog- (HEU) naar laagverrijkt uranium (LEU) voor de productie van medische isotopen in de HFR niet gaan halen. Die omschakeling was onder zware druk van de VS bij de vorige nucleaire top in Seoul (2012) afgesproken. Want oorspronkelijk wilde NRG de HFR helemaal niet meer omschakelen naar LEU-targets en die pas in de beoogde opvolger Pallas gaan gebruiken. Maar, zoals gezegd, onder zware druk werd 2015 als deadline voor de omschakeling naar LEU-targets afgesproken. In een brief aan minister Timmermans (als voorzitter van de Nuclear Security Summit) schrijven drie vooraanstaande VS-non-proliferatie-experts: "It would be a grave embarrassment for your country at the forthcoming summit if the Netherlands were not perceived as doing everything possible to meet its commitment from the preceding summit."
Maar top-onderhandelaar Piet De Klerk reageert dat het niet halen van die afspraak niet zo heel belangrijk is en maakt het bont als hij zegt dat het niet de verantwoordelijkheid van de overheid is wat de toeleveranciers doen of laten. Lees hier zijn tenenkrommende interview met de NOS.
De drie belangrijkste isotopenproducerende onderzoeksreactoren - de Canadese NRU, de HFR in Petten, en de BR2 in België - maken allemaal gebruik van zogenaamde targets met HEU, waarmee vooral molybdeen-99 wordt gemaakt, de ouderisotoop van technetium-99m, voorlopig nog de meest gebruikte medische isotoop. Jaarlijks gaat het in totaal om ongeveer 45 kilo HEU (99% U-235), dat ruimschoots geschikt is voor het maken van een reeks kernwapens. De VS willen daar vanaf om te voorkomen dat dit proliferatie-gevoelige materiaal in handen kan komen van terroristen. De civiele splijtstof wordt veel minder goed beveiligd dan precies dezelfde splijtstof die in militaire handen is.
De trage medewerking van Nederland roept een déjà vu gevoel op met de conversie van de kernbrandstof van de HFR. Al in 1984 riep de VS Nederland op om hun kernbrandstof in de kernreactor om te zetten van HEU naar LEU. Ook toen duurde het heel lang voordat Nederland daar gehoor aan gaf. In 1992 stopten de VS zelfs met de levering van HEU. De reactor raakte daardoor in 1994 in de problemen. Toch was dat nog geen reden om de omschakeling naar laag verrijkt uranium door te zetten. In 1996 werd overwogen om hoog verrijkt uranium uit Rusland te importeren. Pas in het najaar van 1999 werd duidelijk dat de HFR ging overschakelen naar laag verrijkt uranium. Een proces dat nog tot 2006 zou duren.
Nederland is voorwaar niet de non-proliferatie wereldkampioen.