Gepubliceerd in: RAVAGE #15, 22
november 2002
Het sprookje van de veilige reactor
Nadat onlangs bekend werd gemaakt dat
de Hoge Flux Reactor in Petten onveilig is, is de lokale bevolking verder
onder druk komen te staan. Deze onrust is voorlopig niet geluwd. Ook de
raadsvergadering van de gemeente Zijpe, waartoe Petten behoort, heeft daar
niets aan veranderd.
Eind september ontstond er grote onrust
naar aanleiding van een onthullende televisiereportage van Reporter. Daarin
leggen ex-werknemers van de Hoge Flux Reactor (HFR) in Petten uit dat er
een fout zit in het primaire koelsysteem van de reactor. Als er een breuk
zou ontstaan in de inlaatleiding van dit koelsysteem zou er geen veiligheidssyteem
zijn om de gevolgen hiervan op te vangen. De reactorkern zou dan binnen
90 seconden droogvallen en gaan smelten, waardoor er een kernramp optreedt.
Schokkend feit hierbij was dat dit
mogelijke scenario al in 1984 was ontdekt door de kerntechnicus en ex-medewerker
Veldman van het toenmalige ECN. Al die tijd werd dit zogenaamde Veldmanscenario
intern gehouden. Pas sinds kort is de controlerende instantie, de Kernfysische
Dienst (KFD) van VROM, op de hoogte van een intern ECN rapport uit 1992,
die het risico van het Veldmanscenario onderschrijft.
Na de onthulling van en uitleg over
het Veldmanscenario in de uitzending van Reporter schetst de Utrechtse
hoogleraar Cees Andriesse een scenario dat volgens hem onherroepelijk volgt
op het scenario van Veldman: een kernexplosie die vergelijkbaar is met
een kracht van de atoombom op Nagasaki. Ook na gesprekken met medewerkers
van de KFD blijft Andriesse bij zijn mening, die ook wordt gedeeld door
Hans Slieker en Paul Schaap van het Meldpunt Nucleaire Veiligheid Noord
Holland.
Tikkende tijdbom
In de opmaat naar de bijzondere gemeenteraadsvergadering
van de gemeente Zijpe over de Hoge Flux Reactor op woensdag 13 november,
brengt dit meldpunt een persbericht naar buiten met de niet mis te verstane
kop: "Kernexplosie gaat in de doofpot".
Op 15 oktober dienden Schaap en Slieker
bij de Kernfysische Dienst berekeningen in over een mogelijke kernexplosie
bij de HFR. Ze werden ontvangen door directeur Knaap en een team van vier
reactor-ingenieurs/inspecteurs. "Na ruim vier uur praten", zegt Schaap,
"had men nog geen gat in onze berekeningen kunnen schieten. Afgesproken
werd om, gezien de ernst van de situatie, zo snel mogelijk op onze berekeningen
te reageren. Tot onze verbazing dacht men hier toch wel drie weken voor
nodig te hebben."
Nu, vier weken later, blijkt dat de
KFD ondanks gedane beloftes nog niets met de berekeningen heeft gedaan.
Schaap: "Bij navraag meldde directeur Knaap het te druk te hebben gehad,
omdat ook het reguliere werk door moest gaan. En dit terwijl er een tikkende
tijdbom in de duinen bij Petten ligt."
Volgens oud-wachtchef Hans Slieker
is het immoreel dat de KFD zo met de nucleaire veiligheid in Nederland
omspringt. "Als je weet dat er een kans bestaat dat de kernreactor smelt
of zelfs explodeert, dan heb je als inspectiedienst toch de taak om onmiddellijk
in te grijpen. Risico's met kernreactoren, hoe klein ook, mag je absoluut
niet lopen."
Slieker vindt het verbijsterend en
ook niet uit te leggen het de KFD niet ingrijpt. Daarnaast verbaast het
hem dat deze overheidsdienst nog steeds overtredingen van de veiligheidsregels
niet opmerkt of gedoogt. "Wanneer heeft nu iemand in Den Haag werkelijk
eens de moed om in te grijpen of moeten we eerst weer door een ramp worden
getroffen."
Stillen
De raadsvergadering van 13 november
jl. trok veel publiek. Niet alleen uit de gemeente Zijpe zelf, maar ook
uit naburige gemeentes en daarbuiten. Omdat de publieke tribune te vol
was, moesten tientallen mensen de bijeenkomst volgen op een scherm in de
hal van het gemeentehuis. Er bleken ook veel stillen van de politie aanwezig.
Blijkbaar is burgemeester Van Apeldoorn bang voor ongeregeldheden. Staatssecretaris
Van Geel (VROM), de top van de Nuclear Research Group (NRG, kernenergiedeel
van het ECN) en de KFD waren opgetrommeld om de bevolking gerust te stellen.
Twaalf insprekers mochten elk twee
minuten het woord voeren naar aanleiding van hun schriftelijk ingebrachte
vragen en verklaringen. Slieker legde uit dat zich, in de 33 jaar dat hij
werkzaam is geweest bij de HFR, talloze incidenten hebben voorgedaan door
het niet opvolgen van de veiligheidsvoorschriften. Ook na inspecties werden
er veiligheidsvoorschriften overtreden.
Hij ging uitgebreid in op het onderhoud
dat hij had met de KFD. Volgens hem is de Kernfysische Dienst door het
management van de HFR op het verkeerde been gezet en hiermee ook staatssecretaris
Van Geel. Slechts 7 van de 64 vragen die de Vaste Kamercommissie voor VROM
in oktober stelde blijken door Van Geel juist te zijn beantwoord. "We worden
collectief in de maling genomen", zo sloot Slieker zijn inspreektijd af.
De burgemeester van het naburige Bergen
vroeg zich af of het management van de HFR niet teveel invloed heeft op
het beleid van Van Geel. Hij plaatste vraagtekens bij de onafhankelijkheid
van het onderzoek naar de veiligheid van de HFR. Op een werknemer van de
HFR na, spraken alle insprekers hun bezorgdheid uit over de veiligheid
van de reactor in Petten.
Weggevaagd
Namens stichting Laka stelde Henk
van de Keur een aantal technische vragen die in de Kamer niet (goed) werden
beantwoord.
Ook oud-anti Kalkaractivist Louw van
den Bos, optredend namens 'Burgerforum voor Democratie', was uit de Achterhoek
overgekomen om het woord te voeren. Hij wees de raad van Zijpe en de aanwezige
staatssecretaris erop dat de geschiedenis van het dorp leert dat in het
verleden "de ogen en portemonnee pas open gingen als de ramp zich reeds
voltrokken had."
Volgens klokkenluiders Hans Slieker
en Paul Schaap zal Petten na een grote atoomexplosie nooit meer uit zijn
as herrijzen: "De duinen zullen worden weggevaagd, het water heeft vrij
baan." Zo'n explosie zal het allerlaatste uur van Petten en een groot deel
van de provincie Noord-Holland betekenen.Daarom verzocht Van den Bos de
raad om afkeurende moties naar Den Haag te versturen en vroeg hij de staatssecretaris
eindelijk eens serieus met de klokkenluiders in discussie te gaan en deze
niet te ontwijken zoals hij eerder tijdens een commissievergadering op
het Binnenhof in Den Haag heeft kunnen vaststellen.
Onderzoek
Staatssecretaris Van Geel wuifde de
bezwaren van de hand. Het scenario van Andriesse acht hij niet realistisch.
Om aan alle twijfel een einde te maken stelde hij een internationaal onderzoek
voor naast het nog lopende onderzoek van de Kernfysische dienst. Dat nieuwe
onderzoek, uitgevoerd door een forum van experts, moet zo snel mogelijk
plaatsvinden en voor het einde van het jaar zijn afgerond. In die onderzoekscommissie
zullen naast Andriesse, de KFD en 'onafhankelijke' buitenlandse experts,
gelieerd met het Internationaal Atoomenergie Agentschap (IAEA), plaatsnemen.
Van Apeldoorn, Van Geel, interim-directeur
Ten Wolde (NRG) en directeur Knaap (KFD) bezweerden tijdens de raadsvergadering
voortdurend dat de veiligheid niet in het geding is. De fractievoorzitters
van de Burgerkiesvereniging, het CDA, de PvdA en de VVD waren het daar
roerend mee eens en spoorden het NRG aan meer werk te maken van hun PR.
Vervolgens berichtte het ANP dat de
inwoners van Zijpe tijdens de openbare raadsvergadering gerustgesteld zouden
zijn over de kernreactor in Petten. Klinkklare nonsens. Op de publieke
tribune werd tot het einde van de vergadering voortdurend gemord. "Het
zijn hielenlikkers", zei een oma uit Schagen me op de publieke tribune.
"Ze moeten het hele zootje ontslaan!", merkte iemand anders schamper op.
Na afloop van de bijeenkomst werd in
de wandelgangen duidelijk dat burgemeester Van Apeldoorn voorstander is
van een openbaar debat over de kernreactor, maar dat Van Geel daar niets
van wil weten. En zo blijft het sprookje van de veilige kernreactor in
Petten de gemoederen bezig houden.
Stichting Laka
22-11-2002