'De wraak van Jhr. mr. De Brauw'

Nu GroenLinks-kamerlid Wijnand Duivendak toegeeft een van de mensen te zijn geweest die in 1985 inbraak bij het Ministerie van Economische Zaken in Den Haag, staat die actie opeens weer volop in de belangstelling. Maar waar ging het ook al weer over?

De situatie

In januari 1985 had het kabinet-Lubbers besloten dat er 'minimaal 2' nieuwe kerncentrales gebouwd moesten worden. Het was de officiele reactie van het Kabinet op de Brede Maatschappelijke Discussie. Stuurgroep-voorzitter Jhr. mr De Brauw had een jaar eerder het Eindrapport gepubliceerd en meteen was duidelijk dat het kabinet, onder aanvoering van minister-president Lubbers en minister van Economische Zaken Van Aardenne, weinig gelegen liet liggen aan de conclusie van de Stuurgroep dat er geen draagvlak was voor nieuwe kerncentrales. De Brauw overleed in november 1984 op het moment dat het duidelijk was dat de bouw werd voorbereid. De vraag was alleen wie er bij betrokken waren, hoever de voorbereidingen vooruitliepen op de besluitvorming en wat er achter gesloten deuren allemaal bedisseld werd. In de nacht van 21 juni 1985 werd er ingebroken in het ministerie van Economische Zaken. De weken en maanden daarna waren er steeds nieuwe onthullingen over die voorbereiding.

Via het Amsterdamse 'axieblad' Bluf! werden de geheimen onthuld en gepubliceerd.

In het kader van een project van Stichting Laka om de geschiedenis van kernenergie in Nederland te documenteren, hebben we al enige tijd geleden alle in Bluf! gepubliceerde onthullingen van de 'Wraak' gedigitaliseerd.
Voor het eerst zijn nu alle onthullingen van de 'De Wraak van Jhr. Mr. De Brauw' online te lezen.

Dit is een tweede voorpublicatie van de site www.kernenergieinnederland.nl die in het najaar zal worden gelanceerd.
De site zal een zeer uitgebreide chronologie van de geschiedenis van kernenergie in Nederland herbergen.
De eerste voorpublicatie gaat over 50 jaar Kernenergienota's en is hier te vinden

Hieronder de omschrijving van de actie uit de chronologie.
Ga voor meer acties tegen kernenergie naar het uitgebreide overzicht

1985, 21 juni
Inbraak bij Economische Zaken

Zonder twijfel een van de meest spraakmakende anti-kernenergie-acties uit de periode na Dodewaard '81, vindt plaats in de nacht van 20 op 21 juni in Den Haag. In het ministerie van Economische Zaken wordt ingebroken op de afdeling van 't Directoraat-Generaal voor Energie. Zes postzakken papier 'verhuizen', zakken vol dossiers, brieven, notulen, notities, agenda's, etc. De groep die de diefstal pleegt noemt zich 'De Wraak van Jhr. Mr. De Brauw', naar de voorzitter van de stuurgroep die de Brede Maatschappelijke Discussie organiseerde. De Brauw had zich 'teleurgesteld' uitgelaten toen bleek dat het kabinet, ondanks de duidelijke uitslag van de BMD, van plan was om kerncentrales te gaan bouwen.

Een paar dagen na de inbraak komt al de eerste onthulling: de kernenergie-lobby pleit voor deelneming in de bouw van een tweede snelle kweekreactor. Als er niet snel een positief besluit daar over genomen wordt, zal de nucleaire industrie orders mislopen voor onderzoek en bouw. Hoewel het kabinet dit voorstel liever niet in de Tweede Kamer aan de orde stelt, een meerderheid is waarschijnlijk tegen, reserveren ze al wel geld voor een onderzoeksprogramma en zetten daarmee de Kamer buitenspel.

Uit de volgende serie documenten (gepubliceerd in Bluf! 11-7) blijkt dat de minister van Economische Zaken Van Aardenne en Van Agt, de Commissaris van de Koningin in Noord-Brabant, onderling al hebben besloten dat de nieuwe kerncentrales in Borssele en Moerdijk gebouwd zullen worden. Milieudefensie eist naar aanleiding hiervan de heropening van het Kamerdebat over de bouw van nieuwe kerncentrales, omdat deze brief nog vóór dat debat is geschreven en goedgekeurd werd door Van Aardenne. CDA en VVD vinden de uitlatingen weliswaar ongelukkig, maar zien geen aanleiding in heropening van het Kamerdebat.
In hetzelfde nummer van Bluf! een onthulling over een 'blanco-cheque' van Van Aardenne aan de Hoogovens-dochter Aldel: f 500.000.000,- extra steun en de garantie dat de kosten van een eventuele sluiting door de staat betaald zullen worden. Van Aardenne bijt vervolgens van zich af, door het publiceren van de gestolen stukken een 'schandelijke zaak' te noemen: "Ik meen dat de kranten er goed aan hadden gedaan als ze dat materiaal niet gepubliceerd hadden (...) Het is een aansporing om meer Watergate's in Nederland te krijgen en dan heb je mooi nieuws."
Tot in het Algemeen Dagblad aan toe verschijnen ingezonden brieven waaruit duidelijk blijkt dat de inbraak bij E.Z. weliswaar afgekeurd wordt, maar dat men nog veel verontrustender vindt dat er inbraken voor nodig zijn om geheime afspraken aan het licht te brengen. Door D'66 wordt het aftreden van Van Aardenne geëist, maar dat gaat niet door, al is 57% van de nederlandse bevolking het met deze eis eens. Uit diezelfde enquête blijkt dat 58% tegen de bouw van nieuw kerncentrales is en maar 26% vóór.

De derde serie onthullingen (gepubliceerd 25-8) gaan over pogingen om de inspraak procedures te vermijden/versnellen met de betrekking tot de bouw van kerncentrales. Daarbij wordt het duidelijk dat de voorlichters in het rondreizend PKB-circus (Planologische Kern Beslissing) van 2 t/m 6 september, f 1500,- per avond (exclusief reis- en verblijfkosten) verdienen. Hoewel Winsemius (de minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer) blijk gaf van zijn ontsteltenis dat hij was gepasseerd in afspraken tussen staatssecretaris Van Amelsfoort en het Industrie en Havenschap Moerdijk over het afslaan van afval aldaar, wordt uit vertrouwelijke notities duidelijk dat hij van die afspraken wel degelijk op de hoogte was en dat zelfs een gedeelte van het geld (20 miljoen) van zijn ministerie afkomstig is.

Verder gaan er nog onthullingen over de gasprijzen-politiek, de aanbeveling om meer aardgas te exporteren omdat dat de komst van meer kerncentrales noodzakelijk maakt, en over de afspraken rond de orders voor de nieuwe centrales met Frankrijk, die bereid zouden zijn het afval uit Borssele en Dodewaard op te slaan. Die geheime contacten zijn echter door het uitstellen van de bouw in verband met Tsjernobyl (april '86) afgebroken, aldus een woordvoerder van het ministerie van Economische Zaken later.

De onthullingen in Bluf!

Bluf! 176, 27 juni 1985 "De Wederopstanding van Jonkheer De Brauw"
Het hoe en waarom van de actie en de eerste onthiulling: het kweekreactor-project

Bluf! 178, 11 juli 1985 'Inbreken kan iedereen'
De minister van Economische Zaken Van Aardenne en Van Agt, de Commissaris van de Koningin in Noord-Brabant, blijken onderling al te hebben besloten dat de nieuwe kerncentrales in Borssele en Moerdijk gebouwd zullen worden

Bluf! 183, 15 augustus 1985 Atoomlobby-uitspraken in geheime afspraken over inspraak.
Pogingen om de inspraak procedures te vermijden/versnellen met de betrekking tot de bouw van kerncentrales

Bluf! 187, 12 september 1985 'Wie afval dumpt kan stront krijgen'
Winsemius (de minister van VROM) speelt de brave onschuldige minister. Uit vertrouwelijke notities wordt duidelijk dat hij van afspraken over afvalopslag in Moerdijk wel degelijk op de hoogte was en dat zelfs een gedeelte van het geld (20 miljoen gulden) van zijn ministerie afkomstig is.

Bluf! 190, 3 oktober 1985 'Wat is met het gezag?'
Over de gigantische voordelen die de 'heren Van Aardenne en (topambtenaar) Verberg' de grootverbruikers op hun elektriciteitsrekening willen gunnen.

Bluf! 194, 7 november 1985 'Zeer geheim'
Uitkeringen worden gekort en de gezondheidszorg moet maar inkrimpen. Maar miljarden worden uitgegeven voor nieuw wapentuig en ook het repressie-apparaat kan rekenen op geld. Dat de honger van het bedrijfsleven nog lang niet is gestild blijkt uit deze onthullingen.

Bluf! 196, 21 november 1985 'De wraak van jhr. mr. De Brauw prijst af'
Het aardgas is voor de kleinverbruiker onbetaalbaar geworden. Er profiteren duidelijk andere groepen mensen van dat goedkoop uit de grond gehaalde gas. De Wraak zocht voor je uit wie.

Bluf! 221, 15 mei 1986 'Geloof ze niet!'
Publicaties over Borssele, Siemens, Candu en Ballast Nedam, maar speciale aandacht voor de Franse nucleaire bedrijven en het arme China

Bluf! 221, 15 mei 1986 'De Wraak van justitie'
Justitie start een gerechtelijk vooronderzoek tegen Bluf!. Maar omdat dat geen rechtspersoon is wordt de drukker ('Raddraaier') aangepakt De achtergronden.

Bluf! 226, 19 juni 1986 'Onderzoeken kan iedereen'
Korte geschiedenis en analyse van de atoomlobby en kernenergie in Nederland